داده‌های ارائه شده از سوی اسرائیل در مورد آسیب‌های جنگی وارد شده در جریان عملیات نظامی ۱۲ روزه این کشور در خاک ایران شامل کشتن دست‌کم ۱۴ دانشمند ارشد در برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران نیز هست.
از ۱۵ سال پیش گزارش‌هایی از تلاش اسرائیل برای حذف دانشمندان هسته‌ای ایران و انواع اقدامات دیگر منتسب به اسرائیل برای خرابکاری در برنامه اتمی ایران در رسانه‌های بین‌المللی منتشر شده است
اما دانشمندانی در حملات بی‌سابقه این بار اسرائیل کشته شدند که به توصیف خبرگزاری آسوشیتدپرس مغزهای متفکر برنامه اتمی ایران بودند. یکی از آن‌ها فریدون عباسی، رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی از جان‌بدربردگان در تروری نافرجام در آذر ۱۳۹۸ در تهران بود.
در آن دوره و پس از آن، شمار دیگری از دانشمندان هم‌طراز عباسی در ایران کشته شدند که تمامی آن ترورها نیز به اسرائیل نسبت داده می‌شد.
روز ۲۳ خرداد جمهوری اسلامی تأیید کرد محمدمهدی طهرانچی نیز در میان کشته‌شدگان اولین روز حمله اسرائیل بود. او علاوه بر تحصیلات در رشته فیزیک، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نیز بود.
برخی کارشناسان معتقدند که از بین رفتن طیف تازه دانشمندان ایران در حملات ضربتی اسرائیل در روز ۲۳ خرداد نیز موجب توقف برنامه هسته‌ای ایران نمی‌شود بلکه آن را تنها به عقب رانده است.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در بیانیه پذیرش آتش‌بس گفت کشورش در این عملیات «دستاوردهای تاریخی» کسب کرده و تهدید حیاتی ناشی از برنامه هسته‌ای ایران را برطرف کرد.
تعدادی از مقامات سیاسی و نظامی اسرائیل مانند دولتمردان غربی و کارشناسان خارجی معتقدند که از بین رفتن دانشمندان ارشد هسته‌ای ایران و ضربات سنگین وارده به سایت فردو یا سایر تآسیسات هسته‌ای ایران، برنامه جمهوری اسلامی ایران در عرصه اتمی را تنها چند سال به عقب رانده است.
جاشوار زارکا، سفیر اسرائیل در فرانسه، در این زمینه به آسوشیتدپرس گفت این واقعیت که کل گروه دانشمندان ارشد هسته‌ای ایران از بین رفتند، می‌تواند برنامه آن‌ها را برای چند سال با تأخیر روبه‌رو کند.
تحلیلگران هسته‌ای گفته‌اند ایران دارای دانشمندان دیگری نیز هست که می‌توانند جای کشته‌شدگان را بگیرند.
دولت‌های اروپایی با این اعتقاد که نیروی نظامی به تنهایی قادر به ریشه‌کن کردن دانش هسته‌ای ایران نیست، خواهان راه‌کار سیاسی مبتنی بر مذاکره با هدف دستیابی به توافقی شده‌اند که نگرانی‌ها از برنامه هسته‌ای ایران را از بین ببرد.
دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا، به قانونگذاران مجلس عوام گفت حملات نمی‌تواند دانشی را که ایران طی چند دهه به‌دست آورده از بین ببرد یا جاه‌طلبی تهران برای به‌کارگیری این دانش در ساخت سلاح هسته‌ای را از ایران بگیرد.
شیمیدانان، فیزیکدانان و مهندسان هسته‌ای در میان دانشمندان کشته شده
سفیر اسرائیل در فرانسه گفت دست‌کم ۱۴ فیزیکدان و مهندس هسته‌ای، کسانی که اساساً تمامی دانش را در مغز خود داشتند، هدف اسرائیل بودند.
به ادعای این دیپلمات اسرائیلی، این افراد نه به خاطر دانش خود در فیزیک، بلکه به این دلیل در فهرست ترور قرار گرفتند که خود را درگیر طرح ساخت و تولید سلاح هسته‌ای کرده بودند.
۹ تن از این دانشمندان در موج نخست از حملات اسرائیل در بامداد ۲۳ خرداد کشته شدند. ارتش اسرائیل در بیانیه در این باره گفته بود که آن‌ها در طول دهه‌ها دارای تجربه در توسعه سلاح‌های هسته‌ای بودند که در شیمی، مواد، و فیزیک هسته‌ای تخصص داشتند.
علاوه بر فریدون عباسی و محمدمهدی طهرانچی که سمت‌های سیاسی داشتند، امیرحسین فقهی، عبدالحمید مینوچهر، اکبر مطلبی زاده، احمدرضا ذوالفقاری، سعید برجی، منصور عسگری، علی بکایی کریمی و علی باکویی دیگر افرادی بودند که رسانه‌های ایران به عنوان «دانشمندان هسته‌ای» کشته‌شده در روزهای درگیری با اسرائیل معرفی کردند.
تلویزیون دولتی ایران نیز روز سوم تیر تأیید کرد که محمدرضا صدیقی صابر، یک دانشمند هسته‌ای دیگر ایران، در آخرین حملات اسرائیل در آستانه اشرفیه در خانه پدری‌اش در استان گیلان کشته شد.
صدیقی صابر در حمله روز ۲۳ خرداد جان به در برده بود ولی پسر ۱۷ ساله او در آن روز جان خود را از دست داد.
نام سه نفر از این ۱۴ فردی که مقام اسرائیلی می‌گوید کشته شده‌اند، هنوز فاش نشده است.
ترورهای هدفمند برای مأیوس کردن جانشینان احتمالی؛ هدف‌ها مشروع بودند یا نه؟
کارشناسان گفته‌اند که دهه‌ها کار ایران به روی انرژی هسته‌ای که قدرت‌های غربی آن را تلاش برای دستیابی به سلاح اتمی می‌دانند، ذخایری از دانش و دانشمندان به ایران داده که می‌توانند به هر کاری در مسیر ساخت کلاهک‌های قابل نصب به روی موشک‌های بالیستیک ادامه دهند.
مارک فیتز پاتریک، دیپلمات سابق آمریکایی و کارشناس عدم اشاعه هسته‌ای به وجود طرح‌ها و دانشجویان سطح دکترا که قادر به پیشبرد اهداف ایران خواهند بود، اشاره دارد.
او معتقد است که بمباران تأسیسات هسته‌ای و از بین بردن نیروهای این طرح‌ها هر یک مدتی برنامه اتمی یک کشور را به عقب خواهد برد و حال که هر دو روش انجام شده، این تأخیر ممکن است طولانی‌تر باشد اما سرانجام احیا خواهد شد، حتی اگر نیروهای کنونی باقی‌مانده در ایران افرادی با صلاحیت علمی پایین‌تر باشند.
به گفته او، سرعت ازسرگیری برنامه هسته‌ای ایران تا حدودی به این بستگی دارد که آیا حملات آمریکا و اسرائیل ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران و تجهیزات لازم آن را نابود کرده یا نه.
پاول پُودویگ، یک تحلیلگر زرادخانه هسته‌ای روسیه ساکن ژنو به آسوشیتدپرس گفت که عنصر اصلی در برنامه هسته‌ای مواد است.
او پرسیده که ترور برای ترساندن دیگران از ورود به این عرصه کجا متوقف می‌شود؟ و آیا دانشجویان فیزیک هم هدف خواهند بود؛ امری که پانهادن در یک سراشیبی بسیار لغزنده است.
لووا راینل، یک تحلیلگر در اندیشکده بنیاد مطالعات راهبردی در پاریس، هم معتقد است که ترورها بیشتر نمادین است تا راهبردی.
اما سفیر اسرائیل در پاریس در این مورد گفته است ایرانیانی که حکومت‌شان از آن‌ها بخواهد بخشی از یک برنامه سلاح هسته‌ای باشند، از این به بعد بیشتر فکر خواهند کرد.
جوشوا زارکا گفته تبدیل کردن اورانیوم به کلاهک قابل نصب به روی موشک‌ها امری ساده نیست و افرادی که دانش آن را داشتند، در توسعه دانش برای مراحل بعدی هم شریک بودند و برای همین حذف شدند.
آقای زارکا که کشورش پیشتر به از بین بردن محسن فخری‌زاده، «پدر برنامه هسته‌ای ایران» در ترور سال ۱۳۹۸ در حومه تهران با یک تیربار کنترل از راه دور اذعان کرده، افزود که اگر این رویدادها اتفاق نمی‌افتاد، ایران مدت‌ها پیش بمب اتمی داشت. به گفته او، چنین حوادثی هر بار برنامه هسته‌ای ایران را کمی به تعویق انداخته است.
