رئیس‌جمهور آمریکا بامداد یکشنبه اول تیر و در نخستین ساعات دهمین روز از شروع جنگ اسرائیل با ایران اعلام کرد که کشورش «حملات دقیق و گسترده‌ای را به سه تأسیسات هسته‌ای ایران؛ فردو، نطنز و اصفهان انجام داد».
دونالد ترامپ به‌تعبیر خودش «به جهانیان گزارش داد» که حملات انجام‌شدهٔ کشورش در ایران «یک موفقیت نظامی چشمگیر بود».
او تأکید کرد که هدف «نابودی ظرفیت غنی‌سازی هسته‌ای ایران و پایان دادن به تهدیدهای هسته‌ای حامی شماره یک تروریسم دولتی در جهان بود».
آقای ترامپ همچنین با این ادعا که تأسیسات «به‌طور کامل و مطلق نابود شده‌اند»، تأکید کرد «ایران، قلدر خاورمیانه، اکنون باید صلح کند» و اگر چنین نکند، آمریکا «با دقت به دیگر اهداف حمله خواهد کرد؛ به‌سرعت و با مهارت».
جمهوری اسلامی انجام گرفتن این حمله را تأیید کرد اما هنوز هیچ گزارشی از خسارات ناشی از آن منتشر نکرده است.
دونالد ترامپ در سخنانی از کاخ سفید، در حالی‌که جی‌دی ونس معاونش، و پیت هگست و مارکو روبیو، وزیران دفاع و خارجهٔ آمریکا پشت سر او ایستاده بودند، گفت از مدت‌ها پیش تصمیم گرفته بود که دیگر اجازه ندهد اتفاقاتی مانند حملات ایران در منطقه و جهان و کشتن مردم آمریکا و جان‌باختن صدها هزار نفر در جهان، تحت تأثیر نفرت‌پراکنی حکومت ایران، ادامه یابد و «این روند دیگر ادامه نخواهد داشت».
دونالد ترامپ از بنیامین نتانیاهو و ارتش اسرائیل به‌خاطر عملیات علیه ایران تقدیر کرد و کار ارتش اسرائیل در ایران را «خارق‌العاده» نامید.
تصمیم به دخالت مستقیم آمریکا در جنگ پس از وارد شدن آسیب گسترده به پدافند هوایی ایران اتخاذ شد؛ آسیبی که دست ارتش اسرائیل را در کنترل آسمان ایران باز گذاشت. اسرائیل همچنین توانسته بود شماری از فرماندهان ارشد نظامی و دست‌کم ۱۰ دانشمند هسته‌ای ایران را ترور کند.
آقای ترامپ گفت او و نخست‌وزیر اسرائیل «یک تیم بی‌نظیر» هستند.
بیشتر در این باره: واکنش‌های جهانی به حملۀ آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایراندونالد ترامپ در حالی فرمان حمله به سه سایت هسته‌ای ایران را صادر کرد که هفتهٔ گذشته از مهلت دو هفته‌ای در مورد احتمال ورود آمریکا به این کارزار سخن گفته و در عین حال تأکید کرده بود کسی آگاه نیست که او سرانجام چه خواهد کرد.
عملیات هوایی آمریکا علیه تأسیسات هسته‌ای ایران به انتظارات اسرائیل در مورد گرفتن کمک عملی از ایالات متحده جهت انجام حملات مؤثر در تأسیسات مستحکم زیرزمینی هسته‌ای فردو پایان داد.
رسانه‌های اسرائیل روز شنبه گزارش داده بودند که این کشور به آمریکا گفته است نمی‌تواند منتظر پایان مهلت دو هفته‌ای اعلام‌شده از سوی رئیس‌جمهور ترامپ باشد و می‌خواهد به‌تنهایی علیه سایت فردو اقدام کند.
ورود آمریکا به میدان عملیات موجب شد که نخست‌وزیر اسرائیل بامداد یکشنبه در گفت‌وگوی تلفنی با دونالد ترامپ و سپس در یک پیام ویدئویی از این کشور متحد اسرائیل تقدیر کند.
آقای نتانیاهو در پیامش در شبکهٔ ایکس، «تصمیم جسورانه» رئیس‌جمهور آمریکا را موجب «تغییر تاریخ» و یک «نقطه‌عطف»، و عملیات نظامی هوایی آمریکا را «حقیقتاً بی‌نظیر» نامید.
نخست‌وزیر اسرائیل در پیام ویدئویی خود نیز گفت «تاریخ ثبت خواهد کرد که رئیس‌جمهور ترامپ اقدام کرد تا خطرناک‌ترین رژیم جهان را از دستیابی به خطرناک‌ترین سلاح در دنیا بازدارد».
این در حالی است که جمهوری اسلامی تأکید دارد برنامۀ هسته‌ای‌اش «صلح‌آمیز» است و ادعا می‌کند که تأسیسات هسته‌ای «همگی تحت نظارت دقیق آژانس و موافقتنامه پادمان بوده‌اند»؛ هرچند پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای موسوم به برجام، تهران سطح غنی‌سازی را به ۶۰ درصد رساند که با سطح قابل استفاده در بمب اتمی فقط یک گام فاصله دارد.
علاوه بر این، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ۲۲ خرداد با اکثریت آرا قطعنامه‌ای را تصویب کرد که به‌طور رسمی اعلام می‌کرد تهران به تعهدات پادمانی در زمینه عدم اشاعهٔ هسته‌ای پایبند نبوده است.
بنیامین نتانیاهو سپس در یک ویدئوی دیگر به زبان عبری به مردم اسرائیل گفت وعده‌اش برای نابودی تأسیسات هسته‌ای ایران «عملی شده است» اما نگفت آیا «تحقق این وعده» به مفهوم نزدیک بودن پایان عملیات نظامی کشورش در ایران نیز هست یا نه.
اسرائیل در ۹ روز از حملات خود به ایران، سایت‌های هسته‌ای نطنز، اصفهان و تأسیسات آب‌سنگین خنداب در اراک را هدف قرار داده و ویدئوهایی نیز از لحظات اصابت بمب به سایت‌های اراک و نطنز منتشر کرده بود.
اما کارشناسان نظامی در رسانه‌های اسرائیل تأکید داشتند که کشورشان فاقد هواپیماها و بمب‌های فوق‌سنگین کافی برای حملهٔ مؤثر به فردو است و چنین توانی تنها در اختیار آمریکا است.
خبرگزاری‌ها روز شنبه از پرواز شش فروند هواپیمای بی۲ از میسوری در آمریکا به‌سوی پایگاه هوایی گوام در اقیانوس آرام خبر داده بودند. این هواپیماهای پیشرفته با توان استتار قادر به حمل بمب‌های سنگرشکن موسوم به «مادر بمب‌ها» هستند.
به‌گفتهٔ فاکس‌نیوز، هواپیماهای بی۲ در حمله به فردو سهیم بودند. به گزارش این شبکه، در حمله به فردو، شش بمب سنگرشکن و ۳۰ موشک تام‌هاوک به روی این تأسیسات زیرزمینی انداخته شد.
رادیوفردا مستقلاً قادر به تأیید یا رد این جزئیات نیست.
ارزیابی‌هایی که تا پیش از جنگ جاری بیان شده بود، احتمال می‌داد که برای نابودی سایت فردو که در عمق ۶۰ متری تا ۹۰ متری زیرزمین در حومهٔ قم قرار دارد، دو بمب سنگرشکن ۳۰ هزار پوندی (بیش از ۱۳ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم مادهٔ انفجاری) کافی باشد.
فاکس‌نیوز همچنین ادعا کرد که دو سایت هسته‌ای در نطنز و اصفهان نیز با استفاده از حدود ۳۰ موشک تام‌هاوک که از زیردریایی‌های آمریکا از فاصلهٔ حدود ۶۵۰ کیلومتری ایران شلیک شد، هدف قرار گرفتند.
در این میان، جروزالم پست نیز نوشت حملات هوایی مشترک جنگی اسرائیل و آمریکا به ایران در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن تمرین شده بود.
بیشتر در این باره: آن‌چه از «تسلیم بی‌قیدوشرط» و تأثیر آن بر تاریخ معاصر میدانیمخبرگزاری دولتی ایرنا بامداد یکشنبه حمله به سایت فردو را تأیید کرد و همچنین از حملات جداگانهٔ دیگر به سایت‌های نطنز و اصفهان خبر داد.
سازمان انرژی اتمی ایران، هدف قرار گرفتن تأسیسات فردو، نطنز و اصفهان در حملات بامدادی یکشنبه و وارد شدن خسارات به آن را تأیید کرد و وعده داد که مسیر توسعه برنامه هسته‌ای متوقف نخواهد شد.
برخی مقامات جمهوری اسلامی در روزهای گذشته تأکید کرده بودند از مدتی پیش که خطر حملات تقویت شده بود، ایران مواد هسته‌ای خود را از این سه سایت به اماکن دیگر منتقل کرده است.
معلوم نیست مواد هسته‌ای به چه مناطقی منتقل شده است.
مقامات ایران و مرکز ملی سیستم ایمنی هسته‌ای ایران، پس از حملات هوایی آمریکا گفتند تشعشعات رادیواکتیو ثبت نشده، خطر آلودگی هسته‌ای وجود ندارد و «هیچ خطری ساکنان اطراف محل‌های مذکور را تهدید نمی‌کند».
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم تأیید کرد که تاکنون هیچ افزایش سطح پرتوهای رادیواکتیو در خارج از این مراکز گزارش نشده است و با در دسترس قرار گرفتن اطلاعات بیشتر، ارزیابی‌های تازه‌ای از وضعیت ایران ارائه خواهد داد.
دبیرکل سازمان ملل، حملات آمریکا را «تشدید خطرناک تنش» نامید و گفت عمیقاً نگران استفادهٔ آمریکا از زور علیه ایران است. آنتونیو گوترش گفت خطرِ خارج شدنِ سریعِ درگیری از کنترل، رو به افزایش است و می‌تواند پیامدهای فاجعه‌باری برای غیرنظامیان، منطقه و تمامی جهان داشته باشد.
در واشینگتن، که سیاست‌مداران و حامیان آقای ترامپ در مورد احتمال حملهٔ کشورشان به ایران از مدتی پیش چنددسته شده بودند، جمهوری‌خواهان از تصمیم دونالد ترامپ حمایت کردند. جان تون، رئیس اکثریت جمهوری‌خواه در مجلس سنا، و مایک جانسون، رئیس جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان، به شجاعت دونالد ترامپ اشاره کرده و جمهوری اسلامی را مسبب کشیده شدن وضعیت به بحران کنونی دانستند.
سناتور لیندزی گراهام، که از حامیان دیرینهٔ اقدام نظامی علیه سایت‌های هسته‌ای ایران بود، با تقدیر از «تصمیم درست» آقای ترامپ و این‌که حکومت ایران حقش بود که چنین پاسخی بگیرد، نیروی هوایی آمریکا را «بهترین در جهان» نامید.
اما چاک شومر، رهبر اقلیت دموکرات در مجلس سنا، و حکیم جفریز، رهبر اقلیت دموکرات در مجلس نمایندگان، با انتقاد از دونالد ترامپ ابراز نگرانی کردند که خطر برای نیروهای آمریکایی در منطقه افزایش یافته باشد.
آقای جفریز گفت دونالد ترامپ قول داده بود که صلح را به خاورمیانه بیاورد، اما در عمل کردن به این وعده ناکام شده و آمریکا را در معرض خطر بالقوهٔ درگیر شدن در یک جنگ ویرانگر در خاورمیانه قرار داده است.
مواضع و واکنش‌ها در اسرائیل
در اسرائیل اما تقریباً تمامی سیاست‌مداران موافق و مخالف دولت نتانیاهو از آمریکا به‌خاطر یاری به اسرائیل در این عملیات ستایش کردند.
اسحاق هرتسوگ، رئیس‌جمهور، و سه رهبر اصلی جناح اپوزیسیون: نفتالی بنت، یائیر لاپید و بنی گانتس از «شب تاریخی» و حمایت عملی آمریکا از اسرائیل استقبال کردند.
یائیر گولان، رهبر حزب چپ دموکرات‌های اسرائیل که سخت‌ترین منتقد دولت راست‌گرای نتانیاهو بوده، در پیامی در شبکهٔ ایکس نوشت: «یک ایران هسته‌ای غیرقابل قبول بود و خوب است که آمریکا این امر را برای تمام جهان روشن کرد و همان‌گونه که رئیس‌جمهور ترامپ گفته، اکنون زمان صلح است».
پیوستن آمریکا به حملات در ایران، خطر اقدامات تلافی‌جویانهٔ سپاه پاسداران علیه منافع و اهداف آمریکایی در منطقه را تشدید کرده است.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بیانیه‌ای اعلام کرد واشینگتن «عملاً خود را در خط مقدم تجاوز قرار داد» و افزود «تعداد، پراکندگی و وسعت پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه، نه نقطه قوت، که ضریب آسیب‌پذیری آن‌ها را دوچندان کرده است».
سپاه پاسداران در این بیانیه همچنین تأکید کرد که حملۀ آمریکا جمهوری اسلامی ایران را «به استفاده از گزینه‌هایی فراتر از درک و محاسبات متوهمانه جبهه متجاوز رهنمون ساخته است و متجاوزان به این سرزمین، باید منتظر پاسخ‌هایی پشیمان‌کننده باشند».
در همین حال یک مفسر تلویزیون جمهوری اسلامی ایران در برنامهٔ زنده گفت: «هر شهروند و سرباز آمریکایی در منطقه اکنون یک "هدف مشروع" است». در این برنامۀ تلویزیونی همچنین نقشهٔ «پایگاه‌های آمریکا در منطقه» نشان داده شد و مفسر برنامه خطاب به آمریکا گفت: «شما شروع کردید و ما آن را تمام خواهیم کرد».
شبکهٔ سی‌بی‌اس گزارش داد که آمریکا مایل است از تشدید بیشتر تنش با ایران جلوگیری کند و در پیامی که پس از حملاتش به ایران برای جمهوری اسلامی ارسال کرده، به تهران اطلاع داده که این حملات تنها به برنامهٔ هسته‌ای ایران محدود بوده و آمریکا در پی تغییر رژیم در ایران نیست.
دونالد ترامپ در پی حملات تأکید کرده بود که «این وضعیت نمی‌تواند ادامه یابد؛ یا صلح برقرار خواهد شد یا فاجعه‌ای برای ایران رخ خواهد داد؛ بسیار بزرگ‌تر از چیزی که در روزهای اخیر شاهد آن بوده‌ایم».
واکنش موشکی سپاه
سپاه پاسداران حدود چهار ساعت پس از حملات آمریکا، در بیستمین موج حملات تلافی‌جویانهٔ خود، حدود ۲۷ فروند موشک بالیستیک به‌سوی اسرائیل شلیک کرد.
این آماری است که اسرائیل اعلام کرد اما سپاه در اطلاعیه خود شمار این موشک‌ها را ۴۰ فروند موشک از نوع «خیبرشکن» اعلام کرد و مدعی شد آژیرها در اسرائیل «بعد از اصابت‌های دقیق به صدا درآمد».
اما نهادهای امدادی اسرائیل از وارد شدن آسیب به ۱۰ نقطه در شهرهای حیفا، تل‌آویو و نص‌صیونا که منجر به ویرانی زیاد شد، خبر دادند.
سازمان ماگن داوید ادوم اعلام کرد به ۸۶ تن در این موج حملهٔ سپاه رسیدگی کرده و جراحت یکی از ۱۸ زخمی انتقال‌یافته به بیمارستان‌ها «متوسط» بوده است.
ستاد پشت جبههٔ اسرائیل، پس از حملهٔ آمریکا به سه سایت هسته‌ای ایران، دستورات خود در مورد زندگی مردم را تغییر داد و تسهیلاتی را که برای باز شدن ادارات، ازسرگیری کار مدارس و احتمال آغاز دوبارهٔ پروازهای تجاری اعلام کرده بود، لغو کرد.
از بامداد اول تیر، تنها مراکز حیاتی و برخی کسب‌وکارها در اسرائیل باز هستند و حریم هوایی اسرائیل دوباره به روی هواپیماهای تجاری بسته شده، اما گذرگاه‌های زمینی میان اسرائیل با اردن و مصر باز است.
در ایران گزارش‌ها از بازگشت شمار بسیاری از ساکنان تهران به شهر حکایت دارد، اما اینترنت هنوز دچار اختلال شدید است.
رسانه‌های اسرائیل، مانند جروزالم پست، روز یکشنبه در تحلیل‌های خود پرسیده‌اند که آیا در شرایط فعلی که سایت‌های عمدهٔ هسته‌ای ایران هدف آمریکا قرار گرفته، اسرائیل می‌تواند جنگ در ایران را به پایان ببرد؟
ارتش اسرائیل اعلام کرده که با ادامهٔ کنترل کامل آسمان ایران، حملات خود به این کشور را در دهمین روز «بر اساس برنامهٔ از پیش تنظیم‌شده» از جمله در غرب ایران ادامه داده و تعیین هدف‌های دیگر نیز در دست بررسی است.
بیشتر در این باره: ایران به پایگاه آمریکایی «العدید» در قطر حملهٔ موشکی کرد