بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی بر اساس گفت‌وگو با منابع گوناگون و شواهدی که یک کنشگر مستقل به دست آورده، به این نتیجه رسیده که یک مجموعه ییلاقی با پنهانکاری و بدون انتشار هیچگونه اطلاعاتی در مورد هزینه آن برای استفاده شخصی شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان ساخته شده است.

در مورد ارتباط آقای میرضیایف و دولت او با این مجموعه ییلاقی که دسترسی به آن به دلیل مسدود شدن جاده‌ها و کنترل امنیتی منطقه ناممکن است، اطلاعات علنی ناچیزی منتشر شده است.

کارگرانی که در احداث این مجموعه ساختمانی کار می‌کردند می‌گویند قبل از ورود به محل کار تلفن موبایل آنها ضبط می‌شد و گزارشگران تاکنون از این مجموعه ییلاقی و اقامت آقای میرضیایف در آن هیچ عکسی پیدا نکرده‌اند.

مدارک رسمی معدودی که تاکنون به دست آمده نشان می‌دهد که مدیریت منطقه طبیعی حفاظت شده‌ای که مجموعه ییلاقی در آن بنا شده از چندین سال پیش برعهده شرکت راه‌آهن دولتی ازبکستان بوده و این طرح ساختمانی توسط چند شرکت دولتی و یا زیرمجموعه‌ها و مقاطعه‌کاران آنها اجرا شده است.

ولی این مجموعه ییلاقی که به دلیل نام رودخانه‌ای در همین منطقه در اسناد دولتی تحت عنوان «مجموعه تفریحی شووزسوی» ثبت شده با سایر اقامتگاه‌های رسمی رئیس‌جمهور ازبکستان یک ویژگی مشترک دارد و اهمیت آن برای حکومت ازبکستان را برملا می‌کند: آسمان این مجموعه همچون سایر اقامتگاه‌های ریاست جمهوری جز محدوده‌های ممنوعه پرواز است.

نتایج تحقیقات بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی و یک گروه پژوهشی غیرانتفاعی مستقر در واشینگتن به نام C4ADSاز داده‌ها و مقررات مربوط به مدیریت حریم هوایی ازبکستان نشان می‌دهد که این مجموعه ییلاقی کوهستانی در یکی از محدوده‌های ممنوعه پرواز قرار دارد.

طبق اطلاعات رسمی اداره هوانوردی ازبکستان که تازه‌ترین نسخه آن در ماه دسامبر ۲۰۲۰ منتشر شده علاوه بر نقطه‌ای که این مجموعه ییلاقی در آن ساخته شده پنج منطقه دیگر در خاک ازبکستان که اقامتگاه‌های رسمی ریاست جمهوری در آنجا قرار دارند، جز محدوده‌های ممنوعه پرواز هستند.

تنها مورد از محدوده‌های ممنوعه پرواز که به اقامتگاه‌های ریاست جمهوری ربطی ندارد، تأسیسات مؤسسه فیزیک هسته‌ای است.

هریک از این محدوده‌های ممنوعه پرواز با یک کد (شامل حروف الفبا و اعداد) مشخص شده و همه کدها با حرف الفبای P شروع می‌شوند. یک کارمند اداره هواپیمایی کشوری ازبکستان به خبرنگاران ما گفت حریم محدوده‌های ممنوعه پرواز را وزارت دفاع مشخص می‌کند.

او افزود: «شعاع این محدوده‌ها معمولاً بین دو تا پنج کیلومتر است. اکثر این محدوده‌ها به غیر از مؤسسه هسته‌ای در ناحیه اولوغ‌بک، حریم هوایی اقامتگاه‌های ریاست جمهوری را دربرمی‌گیرند. هواپیماها مگر در شرایط جوی بسیار بد و شرايط اضطراری به هیچ‌وجه حق عبور از این محدوده‌ها را ندارند.»

مشخصات شش نقطه‌ای که دولت ازبکستان آنها را محدود ممنوعه پرواز تعیین کرده به اين شرح است.

مجموعه ییلاقی «محرمانه» در شووزسوی

مرکز این محدوده ممنوعه پرواز در فضای سبز و در فاصله ۲۰۰ متری از باند فرود هلی‌کوپتر و در فاصله ۳۵۰ متری از ساختمان ویلایی قرار دارد که به گفته منابع متعدد برای استفاده شخصی شوکت میرضیایف ساخته شده است.

شعاع این محدوده ممنوعه پرواز از نقطه مرکزی آن حدود دو کیلومتر است که تمامی مساحت این مجموعه ساختمانی و فضای سبز اطراف آن را دربرمی‌گیرد. این مجموعه ویلایی در یک نقطه دورافتاده جنگلی و کوهستانی بنا شده و در اطراف آن با فواصل بسیار دوری فقط چند روستای کم‌جمعیت قرار دارند.

گزارشگران ما نتوانستند مشخص کنند که این نقطه دقیقاً در چه تاریخی به عنوان محدوده ممنوعه پرواز تعیین شده است. (یک مدیر ارشد شرکت راه‌آهن دولتی ازبکستان گفته است که ساخت‌وساز این مجموعه ییلاقی براساس یک طرح «محرمانه» اجرا شده است.)

ساخت‌وساز این مجموعه ییلاقی که شامل یک سد و دریاچه است در سال ۲۰۱۷ آغاز و سال بعد تقریباً تکمیل شد. منابع گوناگونی که از جزئیات این طرح اطلاع دارند هزینه آن را چند صد میلیون دلار تخمین زده‌اند.

اولین نشانه‌های احداث باند فرود هلی‌کوپتر در این نقطه در تصاویر ماهواره‌ای مربوط به ژانویه ۲۰۱۷ دیده می‌شود و یک مقام محلی در مصاحبه‌ای با بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی در اکتبر ۲۰۱۸ پرواز هلی‌کوپتر به این نقطه را یادآوری کرد.

اقامتگاه ریاست جمهوری در «قاینارسوی»

یکی ديگر از اقامتگاه‌های ییلاقی ریاست جمهوری ازبکستان به نام «قاینارسوی» در منطقه جنگلی «بورچمولا» قرار دارد که وسعت آن ۲۵۶ هکتار است و در ناحیه «بوستانلیک» از توابع تاشکند واقع شده است. این مجموعه ییلاقی یکی از اقامتگاه‌های خارج از شهر اسلام کریم‌اف، رئیس‌جمهور خودکامه ازبکستان بود که در سال ۲۰۱۶ درگذشت.

طبق فرمانی که در مارس ۲۰۱۹ از سوی عبدالله عارف‌اف، نخست‌وزیر ازبکستان صادر شده دفتر و تشکیلات ریاست جمهوری هنوز از این اقامتگاه ییلاقی استفاده می‌کنند.

مشخص نیست که شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان شخصاً چقدر از این اقامتگاه ییلاقی استفاده می‌کند. الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس هنگام دیدار رسمی از ازبکستان در سپتامبر ۲۰۱۸ در این مجموعه ییلاقی اقامت داشت.

گزارشگران خبرگزاری دولتی بلاروس در پوشش سفر الکساندر لوکاشنکو گزارش دادند که مجموعه ییلاقی «قاینارسوی» در ارتفاع ۹۰۰ متری از سطح دریا و در حاشیه دریاچه «چارواک» در کوهپایه‌های رشته کوه «تین‌شان» قرار دارد و به یک باند فرود هلی‌کوپتر و یک اسکله قایقرانی مجهز است.

ساکنان مناطق اطراف مجموعه ییلاقی «قاینارسوی» به بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفتند که راه‌های منتهی به این مجموعه کماکان به روی مردم عادی مسدود و مناطق اطراف آن تحت کنترل امنیتی است.

بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی در سال ۲۰۱۷ گزارش داد که در محله «بایتگارگان» واقع در ناحیه «قیبرای» شهر تاشکند برای احداث یک اقامتگاه جدید برای شوکت میرضیایف و تعریض خیابان‌های منتهی به این نقطه ده‌ها خانه تخریب شده‌اند.

در فهرست رسمی اقامتگاه‌های ریاست جمهوری که در یکی از فرامین نخست‌وزیر ازبکستان در مارس ۲۰۱۹ منتشر شد اقامتگاه «بایتگارگان» قید نشده است. ولی تعیین آسمان آن به عنوان محدوده ممنوعه پرواز اهمیت این ساختمان برای حکومت را نشان می‌دهد.

مؤسسه فیزیک هسته‌ای

گزارشگران ما نتوانسته‌اند در این محدوده ممنوعه پرواز اقامتگاهی مرتبط با ریاست جمهوری ازبکستان پیدا کنند. به نظر می‌رسد که این محدوده ممنوعه پرواز برای حریم هوایی مؤسسه فیزیک هسته‌ای واقع در ناحیه «اولوغبک» ایجاد شده است.

دو اقامتگاه همجوار «درمان» و «کوکسرای»

این محدوده ممنوعه پرواز دو اقامتگاه ریاست جمهوری در ناحیه «قیبرای» تاشکند را در برمی‌گیرد. یکی از این دو ساختمان قبل از مرگ اسلام کریم‌اف، رهبر سابق ازبکستان، اقامتگاه اصلی او بود.

اما شوکت میرضیایف به دلایلی که مشخص نیست به ندرت از اقامتگاه «درمان» به وسعت دو هزار و پانصد متر مربع استفاده کرده است. آنطور که از گزارش‌ها برمی‌آید آقای میرضیایف در مدت نوسازی یکی دیگر از اقامتگاه‌های ریاست جمهوری در همان محله به نام «کوکسرای» که بعداً به دفتر کار رسمی او بدل شد در ساختمان مجلس سنا کار می‌کرد.

نام هر دو مجموعه ساختمانی در فهرستی که نخست‌وزیر ازبکستان در مارس ۲۰۱۹ در مورد اقامتگاه‌های ریاست جمهوری منتشر کرد، قید شده است.

علاوه بر اینها شوکت میرضیایف یک اقامتگاه دیگر به نام «قوراسف» در پنج کیلومتری شرق «درمان» و «کوکسرای» ساخته است. از گزارش‌ها چنین برمی‌آید که آقای میرضیایف در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۷ و همزمان با روز تولدش به این اقامتگاه جدید نقل مکان کرده است.

اسناد رسمی حاکی از آن است که اقامتگاه اصلی آقای میرضیایف و خانواده‌اش «کاراسوف» است ولی طبق داده‌های اداره هوانوردی ازبکستان این اقامتگاه در محدوده‌های ممنوعه پرواز قرار ندارد.

تاشکند و اقامتگاه ریاست جمهوری در «قوراسف»

این منطقه گسترده‌ترین محدوده ممنوعه پرواز در ازبکستان با شعاع تقريباً ۱۰ کیلومتر است که بخش گسترده‌ای از شهر تاشکند و اقامتگاه ریاست جمهوری در «قوراسف» را در برمی‌گیرد.

تنها مورد استثنایی در این محدوده ممنوعه پرواز مسیر مشخصی است که برای برخی از پروازهای فرودگاه بین‌المللی تاشکند در نظر گرفته شده است. آقای میرضیایف این فرودگاه را در ماه مه ۲۰۱۷ به نام اسلام کریم‌اف، رهبر سابق ازبکستان، نامگذاری کرد.

این تنها مورد از محدوده‌های ممنوعه پرواز است که اداره هوانوردی ازبکستان اطلاعات نسبتاً کاملی در مورد آن منتشر کرده و نشان می‌دهد چندین تأسیسات و ساختمان مهم از جمله فرودگاه تاشکند را در برمی‌گیرد. ولی در اين اطلاعات به اقامتگاه ریاست جمهوری در «قوراسف» هیچ اشاره‌ای نشده است.